Czym różni się przestępstwo od wykroczenia?

Zarówno przestępstwo, jak i wykroczenie są czynami zabronionymi przez polskie prawo. Choć potocznie często stosuje się te pojęcia zamiennie, w rzeczywistości różnią się one istotnie pod względem prawnym. Kluczowe znaczenie mają tu m.in. stopień społecznej szkodliwości czynu, rodzaj oraz surowość grożących kar, a także tryb prowadzenia postępowania.

Różnice formalne między przestępstwem a wykroczeniem

Zgodnie z Kodeksem karnym (art. 1 §1) przestępstwo to czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, który jest społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy, zawiniony i bezprawny. Z kolei wykroczenia uregulowane są w Kodeksie wykroczeń i są czynami o mniejszej wadze, uznawanymi za naruszenia porządku prawnego, ale nie tak poważnymi, jak przestępstwa.

Przestępstwa dzielą się na zbrodnie (zagrożone karą pozbawienia wolności nie krótszą niż 3 lata) oraz występki (zagrożone karami łagodniejszymi, np. grzywną, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności do 3 lat). W przypadku wykroczeń maksymalna kara pozbawienia wolności wynosi 30 dni, a grzywna nie może przekroczyć 5000 zł.

Różnice występują także w postępowaniu: przestępstwa rozpatrują sądy karne w trybie przewidzianym przez Kodeks postępowania karnego, natomiast wykroczenia rozpoznawane są najczęściej w postępowaniu uproszczonym, na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. W każdej z takich sytuacji sprawca ma prawo skorzystać usług radcy prawnego, który specjalizuje się w prawie karnym w Malborku lub innej miejscowości.

Skutki prawne i społeczne obu kategorii czynów

Poza różnicami formalnymi istotne są również skutki prawne i społeczne, jakie niesie za sobą popełnienie przestępstwa lub wykroczenia. Przestępstwo, jako czyn o wyższej szkodliwości społecznej, pociąga za sobą poważniejsze konsekwencje – nie tylko karne, ale też cywilnoprawne (np. możliwość dochodzenia odszkodowania) oraz zawodowe (utrata uprawnień, zakazy pełnienia funkcji). W przypadku wykroczeń orzeczone środki prawne są znacznie łagodniejsze. Najczęściej kończą się mandatem karnym lub grzywną.

Odmienny jest również okres przedawnienia. W przypadku wykroczeń co do zasady wynosi on rok (lub dwa lata w przypadku wniesienia wniosku do sądu). Dla przestępstw – zależnie od rodzaju – może to być od 5 do nawet 30 lat. Różne są również terminy zatarcia skazania – czyli momentu, po którym skazanie przestaje wywoływać skutki prawne.

Należy również wspomnieć o innych formach odpowiedzialności, takich jak środki karne (np. zakazy, obowiązek naprawienia szkody, przepadek mienia), które są dostępne wyłącznie w postępowaniu karnym. W przypadku wykroczeń – zakres możliwych sankcji jest ograniczony.

Warto też zauważyć, że osoba skazana za przestępstwo widnieje w Krajowym Rejestrze Karnym, co może mieć wpływ np. na zatrudnienie lub możliwość ubiegania się o koncesje czy licencje. Skazanie za wykroczenie nie skutkuje wpisem do rejestru.